Με αφορμή τη σημερινή δημοσιοποίηση της δήλωσης παραίτησης του Προέδρου του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (European Research Council, ERC), ο καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης, Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ERC, ενημερώνει σχετικά με την επίσημη θέση του Επιστημονικού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:
Το Επιστημονικό Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, με λύπη, προβαίνει στις παρακάτω διαπιστώσεις σε ό,τι αφορά τη δήλωση παραίτησης του Προέδρου του, Mauro Ferrari, στις 7 Απριλίου. Η ακριβής διαδοχή των γεγονότων έχει ως εξής:
Την Παρασκευή 27 Μαρτίου και τα 19 ενεργά μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου του ERC ζήτησαν ομόφωνα, αλλά και μεμονωμένα, την παραίτηση του Mauro Ferrari από τη θέση του Προέδρου. Το αίτημα έγινε για τους εξής τέσσερις λόγους:
- Κατά τη διάρκεια της τρίμηνης θητείας του, ο καθηγητής Ferrari επέδειξε πλήρη έλλειψη κατανόησης του λόγου ύπαρξης του ERC να υποστηρίζει έρευνα αιχμής, σχεδιασμένη και εφαρμοσμένη από τους καλύτερους ερευνητές στην Ευρώπη. Παρόλο που εξέφρασε την υποστήριξή του για το θέμα στις δημόσιες δηλώσεις του, οι προτάσεις του προς Επιστημονικό Συμβούλιο δεν αντικατόπτριζαν τη θέση αυτή. Ο κ. Ferrari δεν αντιλήφθηκε ποτέ τη θέση του ERC μέσα στα Προγράμματα για την Έρευνα και την Καινοτομία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020.
- Από τον διορισμό του, o καθηγητής Ferrari επέδειξε χαρακτηριστική ανεπάρκεια σε ό,τι αφορά την ενασχόλησή του με το ERC, επιλέγοντας να μη συμμετάσχει σε πολλές σημαντικές συναντήσεις, απουσιάζοντας για εκτεταμένα χρονικά διαστήματα στις ΗΠΑ και αποτυγχάνοντας να υπερασπιστεί το πρόγραμμα και την αποστολή του ERC, ως εκπρόσωπός του.
- Αντίθετα, ο καθηγητής Ferrari προέβη σε προσωπικές πρωτοβουλίες εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χωρίς προηγουμένως να ενημερώσει κανένα μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου και χωρίς να αξιοποιήσει τη συλλογική εμπειρία των μελών του. Αντ’ αυτού, χρησιμοποίησε τη θέση του ως Πρόεδρος προκειμένου να προωθήσει προσωπικές ιδέες και απόψεις.
- Τέλος, ο καθηγητής Ferrari έχει εμπλακεί σε πολλαπλές εξωτερικές δραστηριότητες, ακαδημαϊκές και εμπορικές, οι οποίες απορροφούσαν σημαντικό χρόνο και προσπάθειά που, σε αρκετές περιπτώσεις, φάνηκε ότι υπερίσχυαν των καθηκόντων του στο πλαίσιο του ERC. Αυτός ο φόρτος εργασίας, που δε σχετίζονταν με το ERC, αποδείχθηκε τελικά εντελώς ασύμβατος με τις αρμοδιότητες και το ρόλο του Προέδρου του ERC.
Ο καθηγητής Ferrrari παραιτήθηκε τελικά στις 7 Απριλίου 2020. Σε αντιδιαστολή με όσα ο ίδιος ισχυρίζεται στη δήλωσή του, η παραίτηση αυτή έγινε σε συνέχεια ομόφωνης ψήφου μη εμπιστοσύνης του Επιστημονικού Συμβουλίου του ERC. Παρόλα αυτά, ο ίδιος αναφέρει ότι ο λόγος της παραίτησής του είναι ότι το Επιστημονικό Συμβούλιο δεν υποστήριξε την πρότασή του να χρηματοδοτήσει το ERC ειδική πρωτοβουλία, εστιασμένη στη νόσο COVID-19. Σε απάντηση αυτού του ισχυρισμού, το Επιστημονικό Συμβούλιο του ERC επισημαίνει ότι η Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά και το ίδιο το ERC, έχουν ήδη ενεργοποιηθεί σε ό,τι αφορά την υποστήριξη νέων ερευνητικών που αφορούν την αντιμετώπιση της πανδημίας (https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/research-area/health-research-and-innovation/coronavirus-research-and-innovation_en).
Πράγματι, πολλοί ερευνητές που έχουν λάβει χρηματοδότηση από το ERC, ασχολούνται ενεργά -εδώ και καιρό- με την έρευνα σχετικά με την οικογένεια των κορωνοϊών και πολλών άλλων εξίσου επικίνδυνων παθογόνων. Περισσότερα από 50 τρέχοντα ή ολοκληρωμένα έργα ERC (https://erc.europa.eu/list-erc-funded-research-projects-related-coronavirus), που υποστηρίζονται με προϋπολογισμό πάνω από 100 εκατ. €, αφορούν έρευνα σχετική με την πανδημία σε διάφορα επιστημονικά πεδία, όπως: ιολογία, επιδημιολογία, ανοσολογία, νέα διαγνωστικά εργαλεία και θεραπείες, δημόσια υγεία, βιοϊατρική τεχνολογία και εξοπλισμό, τεχνητή νοημοσύνη κοινωνική συμπεριφορά, διαχείριση κρίσεων κα.
Επιπλέον, όπως αναφέρεται στον ιστότοπό του το ERC προσφέρει στους ερευνητές που έχουν χρηματοδοτηθεί την ευελιξία να τροποποιήσουν αντίστοιχα το ερευνητικό τους έργο, ώστε να το προσαρμόσουν στις νέες προκλήσεις. Αυτό αποτελεί ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέτρο, καθώς ερευνητές που έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί από το ERC, διατύπωσαν την επιθυμία τους να εστιάσουν στην έρευνα που αφορά την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19, στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων τους. Όλα τα παραπάνω είναι διαθέσιμα στον διαδικτυακό τόπο του ERC (https://erc.europa.eu/news/coronavirus-business-continuity-measures-erc), ο οποίος περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες (https://erc.europa.eu/news-events/magazine/frontier-research-service-coronavirus-epidemic-response) από ερευνητές που έχουν χρηματοδοτηθεί, σχετικά με το πώς η έρευνα αιχμής είναι ζωτικής σημασίας για να παράξει νέες –και ενίοτε μη αναμενόμενες– γνώσεις που σχετίζονται με την καλύτερη κατανόηση και καταπολέμηση της πανδημίας, όπως, επίσης, και την ανάπτυξη στρατηγικών για τη διαχείριση κρίσεων και κοινωνικών προκλήσεων.
Το ERC δεν απευθύνει προσκλήσεις για έρευνα σε συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία, καθώς κατευθυντήρια αρχή του είναι ότι οι επιστήμονες είναι ελεύθεροι να επιδιώξουν τους στόχους που εκείνοι ορίζουν και να αποφασίσουν για το αντικείμενο της έρευνάς τους. Η άποψη του Επιστημονικού Συμβουλίου είναι ότι η στρατηγική αυτή είναι η πλέον ενδεδειγμένη, κάτι που διαπιστώνεται ήδη από τη μεγάλη απήχηση και επιτυχία των προγραμμάτων χρηματοδότησης του ERC.
Επιπλέον, το Επιστημονικό Συμβούλιο του ERC υπογραμμίζει ότι η καλύτερη προσέγγιση με στόχο βιώσιμες λύσεις για την αντιμετώπιση πανδημιών, όπως αυτή της νόσου COVID-19, είναι η στήριξη της επιστημονικής έρευνας αιχμής σε όλα τα επίπεδα.
Λυπούμαστε που η δήλωση παραίτησης του καθηγητή Ferrari, δεν αντανακλά -στην καλύτερη περίπτωση- με ακρίβεια τα πραγματικά γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση, το Επιστημονικό Συμβούλιο παραμένει αφοσιωμένο στην αποστολή του ERC: την υποστήριξη της πρωτοποριακής έρευνας αιχμής χωρίς περιορισμούς.
Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί ότι, παρά την πανδημία, οι άνθρωποι του ERC αγωνίζονται σε αντίξοες συνθήκες ώστε να προχωρήσει η αξιολόγηση των προτάσεων που έχουν υποβληθεί στο πλαίσιο των τρεχόντων προγραμμάτων του ERC, τις οποίες θα υποστηρίξουν ερευνητές σε όλη την Ευρώπη, ώστε να επιτευχθεί η επιστημονική πρόοδος που χρειάζεται η ανθρωπότητα αυτές τις δύσκολες ώρες.
Το Επιστημονικό Συμβούλιο του ERC
Νεκτάριος Ταβερναράκης
Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου, European Research Council (ERC)
Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ)
Ακαδημαϊκός, Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών
Το αγγλικό κείμενο της επίσημης δήλωσης / τοποθέτησης του Επιστημονικού Συμβουλίου του ERC είναι διαθέσιμο στην ακόλουθη διεύθυνση:
https://erc.europa.eu/news/resignation-mauro-ferrari-%E2%80%93-statement-scientific-council
